FİNANSAL SİSTEM VE FİNANSAL PİYASALAR
Finansal piyasalar: fon arz edenlerle talep edenlerin bir araya geldiği ve karşılıklı değişimin meydana geldiği yerlere denir.
Piyasada 3 temel unsur vardır bunlar alıcı satıcı ve alım satıma konu olan şey.
Alım satıma konu olan varlığın niteliğine göre piyasalar 2 ye ayrılır. Reel piyasalar ve finansal piyasalar.
Reel piyasalar: Mal ve hizmet arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır.
Bir ekonomi de fonları talep edenler fonları arz edenler bunlar arasındaki fon akımlarını düzenleyen kurumlar fon akımını sağlayan araç ve gereçler piyasanın işleyişini düzenleyen hukuki ve idari kurallar FİNANSAL SİSTEMİ oluşturur.
FİNANSAL PİYASA TÜRLERİ
Fon arz ve talep süresine göre finansal piyasalar.
Para piyasaları: Bir yıla kadar süreli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır.
Sermaye piyasaları: Bir yıldan daha uzun süreli orta ve uzun vadeli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır.
PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR
Örgütlenmiş piyasalar: Fonların el değiştirdiği finansal varlık alım satımlarının yapıldığı kapalı bir mekânın bulunduğu belirli ilke ve kurallara bağlı olarak işlemlerin yapılığı piyasalardır.
Örgütlenmemiş piyasalar: Fonların el değiştireceği ya da finansal varlık alım ve satımının yapılacağı belirli bir mekânın bulunmaması durumunda oluşan piyasalara denir.
PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIĞIN İŞLEM DURUMUNA GÖRE
Birincil piyasalar: Özel ya da kamu kurumlarının fon sağlamak amacıyla menkul kıymetlerini ilk kez ihraç ettikleri ve fon arz edenlerle karşılaştıkları piyasalardır. Menkul kıymetler ilk defa bu piyasalarda alınıp satılarak işlem görürler.
İkincil piyasalar: Daha önce işlem görmüş finansal varlıkların tekrar işlem gördükleri piyasalardır. İkincil piyasaların en önemli kurumları menkul kıymetler borsaları ve finansal aracı kuruluşlarıdır.
Üçüncül piyasalar: Borsaya kote edilmiş menkul kıymetlerin borsa dışında alınıp satılmasıyla oluşan piyasadır.
Dördüncül piyasa: Menkul kıymetlerin aracısız alınıp satılmasıyla oluşan piyasadır.
PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE
Organize sermaye piyasası: Belirli bir mekanın olduğu belirli kurallar dâhilinde finansal varlıkların el değiştirdiği piyasalardır. Organize sermaye piyasalarına en iyi örnek menkul kıymet borsalarıdır.
Organize olmamış sermaye piyasaları: menkul kıymetlerin alım ve satımında belirli bir mekanın belirli kural ve düzenlemelerin söz konusu olmadığı piyasalardır.
PİYASANIN YÖRESEL OLUP OLMADIĞINA GÖRE
Ulusal piyasalar: finansal piyasaların alım ve satımında belirli bir bölgeyle sınırlı olmaması tüm ülkeyi kapsaması durumunda oluşan piyasalardır.
Yöresel piyasalar: sadece belirli bir yöreye ait menkul kıymetlerin alım ve satımının yapıldığı piyasalardır.
Uluslar arası piyasalar: bir ülkede değil de başka ülkelerde çıkartılmış ülkelerde alım ve satımının yapıldığı piyasalardır.
PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE
Hisse senedi piyasaları
Devlet tahvilleri piyasaları
Özel sektör tahvilleri piyasaları
Türev finansal varlık piyasaları
SERMAYE PİYASALARININ GELİŞİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• Ekonomide tasarruf düzeyinin yüksek olması
• Özel ya da kamu işletmelerinin uzun süreli fonlara ihtiyaç duyması
• Menkul değerlere yatırım yapılmasına uygun ortamın olması
• Çok sayıda halka açık anonim ortaklıkların olması
• Sermaye piyasasında aracılık yapacak aracı kurumların gelişmiş olması,
• Halka açıklanacak bilgileri izleyecek onaylayacak yatırım analizleri yapabilecek kişi ve kurumların olması
• Sermaye piyasasının güven açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını sağlayacak yasal düzenlemelerin olması
Bir ekonomide sermaye piyasasının etkinliği aşağıda belirtilen koşulların sağlanmasına bağlı olarak artacaktır.
• Piyasada riski yüksek olan menkul değerlerin getirisi yüksek riski düşük olanların getirisi düşük olmalıdır.
• Piyasada bilgi akışı hızlı ve kesintisiz olmalıdır. Yatırımcılar doğru bilgiye kısa sürede ve düşük maliyetle ulaşabilmelidir.
• Piyasada işlem maliyetleri düşük olmadır.
• Piyasada yatırımcılar rasyonel hareket etmelidirler.
FİNANSAL VARLIKLAR
Finansal piyasalara fon sunanlar diğer kişi ya da kurumlara sundukları bu fonlar karşılığında fon talebinde bulunanlardan bir belge almaktadırlar. Bu belgeye menkul kıymet ya da finansal varlık adı verilir. Finansal varlıklar arsa bina araç gereç gibi reel varlıklardan farkı değerlerinin fiziki bir yapıya değil gelecekte beklenen nakit akışlarına göre belirlenmesidir.
ÖZELLİKLERİ
• Paraya çevrilebilirlik: para gibi kullanılabilme gerektiğinde kolayca para dönüştürebilme özelliği
• Bölünebilirlik: en az hangi miktarda paraya çevrilebileceğini gösterir
• Geri dönülebilirlik: alındıktan sonra tekrar satılabilme özelliği
• Getiri: bir zaman dilimi içerisinde o finansal varlıktan beklenen nakit girişiyle ölçülür.
• Vade:
• Riskin tahmin edilebilirliği:
Not: devlet tahvilleri ve hazine bonolarının riski sıfır olarak kabul edilir.
FİNANSAL KURUMLAR
Not: 2499 sayılı spk da bankalar aracı kurumlar olarak ifade edilmezken 1992 de spk de yapılan değişiklikle bankalarda aracı kurumlar olarak ifade edilmiştir.
TÜRKİYE DE SERMAYE PİYASASI
1980 lerden sonra hareketlilik kazanmıştır. 1980 yılında yaşanan bankerler krizinden sonra spk 1981 yılının temmuz ayında yürürlüğe girmiştir.
6 Ekim 1984 tarihinde menkul kıymetler borsalarının kuruluş ve çalışma esasları hakkındaki yönetmelik çıkmıştır.
18.12.1985 İstanbul menkul kıymetler borsası yönetmeliği
26.12.1985 İstanbul borsası resmi bir törenle açılarak faaliyete başlamıştır.
24 Ocak 1980 istikrar programı
FAİZ ORANLARI
Faiz: Üretimin doğal kaynaklar ve işgücünden sonra üçüncü ve önemli faktörü sermayedir. Sermayenin üretimden aldığı paya faiz denir.
• Faiz üretim faktörü olan sermayenin bedelidir.
• Faiz makro dengeyi sağlayan önemli bir faktördür
• Faiz para talebini ve likidite tercihini etkileyen önemli bir faktördür.
• Faiz bir maliyet unsurdur.
NOMİNAL FAİZ ORANI Genellikle reel faiz oranıyla bu orana ilave edilen enflasyon ve risk primlerinden oluşur. Reel faiz oranı: Enflasyon ve risk dışında faiz oranını ifade eder. Enflasyon primi: Nominal faiz oranlarını etkileyen en önemli faktör enflasyondur
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder