Su kaynaklarını kirletiyoruz

Dünyanın da kendi bedenimizin de dört de üçü sudan oluşmaktadır. Fakat dünyada ki kullanabilir su kaynakları kısıtlıdır. Bu kısıtlı kaynakları mutlaka hem tasarruflu kullanmalıyız, hemde kirletmemeliyiz.

Dünyada sular alan ve kütle olarak fazla olmasına karşı insanın kullanabileceği tatlı su miktarı oldukça azdır.

Yeryüzündeki su kaynaklarının % 97 denizlerin ve okyanusların tuzlu sularından oluşur. Su kaynaklarının % 3’i kadarı tatlıdır.  Yani kullanabilir su toplam suyun içinde % 3’dür.

% 3 Tatlı suyun (Kullanılabilir suyun)

%68.3’ ü buzullar ve buzul dağlarında

%31,4 ü yeraltı sularında,

 % 0,3 ü ise yüzey sularında bulunmaktadır.

Yüzey sularının da

%87 si göllerde,

 % 11’i bataklıklarda,

 % 2’si nehirlerde bulunmaktadır.

Genellikle, bir insanın biyolojik ihtiyaçlarını karşılaması ve yaşamını sürdürebilmesi için, günde en az 25 litre su tüketmesi gerektiği kabul edilir. Ancak, çağdaş bir insanın sağlıklı bir biçimde yaşaması için gereken içme, yemek pişirme, yıkanma, çamaşır gibi amaçlarla kullanılacak su dikkate alındığında, kişi başına günlük ortalama kentsel su tüketim standardı 150 litre olarak kabul edilmektedir. Dünya genelinde bölgelere göre kişi başına su tüketim miktarları sanayileşmiş ülkelerde 266 litre iken Afrika’da 67, Asya’da 143, Arap ülkelerinde 158, Latin Amerika’da 184 litredir. Türkiye'de ise kişi başına günlük su tüketimi ortalama 111 litredir.

Bir ülkenin su zengini sayılabilmesi için, kişi başına düşen yıllık su miktarı en az 8000- 10.000 m3 arasında olmalıdır. Kişi başına düşen yıllık 1430 m3’lük kullanılabilir su miktarıyla Türkiye, sanıldığı gibi su zengini bir ülke değildir.

Ülke- Kıta Ortalaması
Kişi Başına Düşen Kullanılabilir Su Miktarı (yıllık)

SURİYE
1.200 m3

LÜBNAN
1.300 m3

TÜRKİYE
1.430 m3

IRAK
2.020 m3

ASYA ORTALAMASI
3.000 m3

BATI AVRUPA ORT.
5.000 m3

AFRİKA ORT.
7.000 m3

GÜNEY AMERİKA ORT.
23.000m3

DÜNYA ORT.
7.600 m3

İhtiyaçları karşılamaya uygun su miktarı Dünya'daki toplam su stoklarının ancak % 0,25'ini (binde 25'ini) oluşturmaktadır. Dünyadaki bütün suyu 4 litrelik bir bidona koyduğumuzu düşünürsek canlıların kullanabileceği su miktarı sadece 1 çorba kaşığı kadardır.

Dünya'da kişi başına yılda 92.000 m3 suya sahip olan Kanada su zenginliğinde 1.sırada yer alırken, ABD, Kuzey Avrupa Ülkeleri ve İzlanda 10.000 m3'ün üzerinde su potansiyeli ile su zengini ülkeler arasındadır. Su Kaynaklarının Yeryüzünde Dağılımı (BM verilerine göre)

Kıtalar                 Nüfus % olarak                   Su Kaynağı % olarak

Kuzey Amerika          8                                    15

Güney Amerika          6                                   26

Avrupa                    13                                     8

Afrika                      13                                   11

Asya                       60                                    36

Avustralya ve Adalar  1                                      5

  

Dünyada Su Tüketimi

1900 yılına kıyasla su tüketimi dünyada 10 kat artmıştır. 2025 yılında su tüketimi ise; tarımda %17, sanayide %20 ve evsel tüketimde %70 artacaktır. Su tüketimi çok hızlı bir şekilde artarken dünyada çevre kirliliği ve sanayileşmeden dolayı temiz su kaynakları hızla azalmaktadır. Bugün, 6 milyarlık dünya nüfusunun yaklaşık % 20 sinin güvenli su kaynaklarından yoksun olduğunu söylemektedir. 1950 yılında kişi başına düşen su miktarı 16.800 m3 iken bu miktar 2000 yılında 7.300 m3'e düşmüştür. Dünya nüfusunun yaklaşık 8 milyarı bulmasının beklendiği 2025 yılında ise kişi başına su tüketiminin yaklaşık 4.800 m3'e düşeceği tahmin edilmektedir. Tüketimdeki bu azalış su kaynaklarının kıtlığına bağlanacaktır. Kaldı ki 2025 yılına kadar şu an kullanılabilir durumda olan birçok su kaynaklığı kirlenecektir. Bu kaynaklardan su sağlanamaz duruma gelecektir.

"Su Hayattır, Boşa Harcamayalım"

- Su tesisat arızalarını onarmaya,

- Tuvalet rezervuarlarını küçültmeye,

- Duş alırken süreyi kısaltmaya

- Çamaşır ve bulaşığı makineyi tam doldurarak yıkamaya,

- Meyve ve sebzeyi kapta yıkayıp, suyunu da kaba temizlikte ve çiçek sulamada,

- Traş olurken, diş fırçalarken, el yıkarken çeşmeyi kapatıp suyun boşa akmasını önlemeye,

- Duş başlıklarını değiştirmeye ve damlayan çeşmeleri onarmaya,

- Halıları silerek temizlemeye

- Bahçeyi gün batımında sulamaya,

DİKKAT EDELİM

 SU TASARRUFU NASIL YAPILIR?

Musluklarımızı, sifonlarımızı, daima bakımlı tutabiliriz. Bozuk olanları hemen onarın. Çünkü saniyede bir damla akan su, yılda 3 metreküplük yani 3 tonluk bir tüketime tekabül eder.
Bulaşık makineleri bir defada ortalama 40 litre su tüketmektedir. Makinelerinizi tam doldurmadan çalıştırmayıp ve kısa programları tercih edebiliriz.
Banyo yerine duşu tercih edebiliriz. Bir duşta ortalama 50 litre su, bir banyoda 150 litre su tüketilir.
Tek bir kişi yılda ortalama 49.140 litre suyu tuvaletlerde tüketir. Sifonun bir kez çekilmesi ile 10 lt su harcanır. Yeni teknolojiler sayesinde standart modellere göre %60 daha az su tüketen klozetler bulunmaktadır.
Rezervuarların boyutunu küçültebiliriz. 12-20 litrelik yerine 6-7 litrelik ve kademeli rezervuarları tercih edebiliriz.
Sifon çekildiğinde suyu renklendirsin ve temizlesin diye tuvalete asılan maddeleri kullanmayalım. Bunlar kanalizasyona karışarak kirliliğe sebep olur.
Traş olurken, ellerimizi yıkarken, dişlerimizi fırçalarken, bulaşıkları sabunlarken açık bırakılan musluk, dakikada yaklaşık 15-20 litre suyun boşa akmasına sebep olur.Bu işleri yaparken musluğu ihtiyacımız olduğu kadar açalım.
İçme suyu dışındaki suları birkaç kez kullanmaya çalışabiliriz. Sebze ve meyve yıkadığınız suyla çiçekleri ve bahçeleri sulayabilir, temizlik yapabiliriz.
Evde kullanılan temizlik malzemeleri, atık sularla birlikte nehirlere karışır. İçinde fosfat bulunmayan ve suda ayrışabilen temizlik ürünlerini kullanabiliriz. Temizlikte sıvı sabun, toz sabun gibi doğal esaslı olanları tercih edebiliriz. (Hem doğaya zarar vermez hem de daha az suyla durulanabilir.) Diğer kimyasal deterjanların (petrol türevi temizleyiciler) doğal ortam için sakıncılarının yanı sıra bol suyla durulanmaları gerekir.
Otomobilimizi ve balkonlarınızı hortumla yıkamak yerine silerek veya kova ve sünger kullanarak temizleyebiliriz. Hortumla yıkama, yaklaşık 550 litre su kullanımı demektir.
Su basmasını engellemek için evden çıkarken ana vanayı kapatmak iyi bir tedbirdir.
Çamaşır suyu, atık maddelerin ayrılıp çözülmesini sağlayan yararlı bakterileri öldürür. Çamaşır suyunu olabildiğince az kullanalım.
Kapı önü, balkon, teras gibi yerlerin temizliğinde hortumla su tutmak yerine süpürge kullanabiliriz.
Bahçe sulamak için, buharlaşmanın az olduğu sabah ya da akşamüstü saatlerini tercih edebiliriz.
Her gün sebzeleri elde yıkamak yerine, su dolu bir kapta yıkarsanız, çok daha az su tüketirsiniz. 4 kişilik aile bu yöntemle yılda 18 ton su kurtarabilir.
4 kişilik bir ailenin günlük bulaşığını elde yıkarsanız 84-126 litre su kullanırsınız. Oysa bulaşık makinesi aynı bulaşığı 12 litre su ile yıkar. Bir yılda 26-40 ton su tasarrufu sağlar.
Diş fırçalarken ve tıraş olurken kullanmadığımız halde açık bıraktığımız su gideri yılda kişi başına ortalama 12 tondur. 4 kişilik ailede 48 tondur.
Daha kısa duş alın. 5 dakikalık bir duşta 60 litre su harcarsınız. 4 kişilik ailenin her bir ferdi duş süresini 1 dakika azaltsa, 18 ton su kurtarılır.
Duş başlığınızı değiştirin. Yeni model, suyu daha iyi bir şekilde püskürten ekonomik duş başlıklarından alın. Böylece daha az su ile daha tazyikli bir duş alırsınız.
Muslukları tamir ettirin. Her saniye bir damla su akıtan musluk yılda 1 ton su harcar. 1.5 litrelik bir pet şişeyi su ile doldurarak sifonunuzun içine yerleştirin. Sadece bu basit önlemle bile yılda 2 ton su tasarruf edersiniz.
Sifonu gereksiz yere çekmeyin. 4 kişilik bir ailenin her bir ferdi, sifonu günde bir kez amaç dışında çekerse, yılda 16 ton su harcamış olur.
Çamaşır makinesini ekonomik kullanın. Bir çamaşır makinesi tek çalıştırmada 176 litre su harcar. Makineyi tam doldurmadan çalıştırmayın. Makinenizi haftada bir kez bile daha az çalıştırırsanız yılda 9 ton su kurtarırsınız.

 Su tasarruf rehberi
Günlük Hayatımızda Pratik Tasarruf Yöntemleri
Mutfak:
Evde harcanan suyun yüzde 10’u mutfakta kullanılır. Pişirme, temizleme, yıkama ve içme amaçlı su kullanımında birkaç noktaya dikkat ederek harcamanızı kısabilirsiniz.
• Sebze ve meyvelerinizi akarsuyun altında yıkamak yerine, bir kabın içinde yıkayın. Yıkama sularını daha sonra çiçeklerinizi sulamak için tekrar kullanın.
• Ispanak, semizotu, pazı gibi yeşil yapraklı sebzeleri ayıkladıktan sonra ilk yıkama suyuna sirke koyarsanız daha kolay temizlenir.
• Elde bulaşık yıkarken mümkün olan en az miktarda deterjan kullanın. Daha az deterjanı durulamak daha kolaydır. Deterjan yerine doğal yeşil sabun kullanırsanız balıklar ve diğer deniz canlıları daha da memnun olur.
• Suyu boşa akıtmayın.
• Sadece ihtiyacınız olduğu kadar su ısıtın. Böylece elektrik ve gaz masrafından da kısabilirsiniz.
• Musluğun altına yıkadığınız tabakları üst üste koyduktan sonra durulamaya başlayın. Daha az suyla temizleyebilirsiniz.
• Elde yıkadığınızda, bulaşık durulama suyunuzu biriktirip tuvaletlere dökmek için kullanabilirsiniz.
• Bulaşık makinenizi tamamen dolduğunda çalıştırın.
• Sebze haşlarken üstlerini kapatacak kadar su kullanın ve tencerenin kapağını kapalı tutun. Hem sebzeleriniz daha çabuk pişer, hem de enerji tasarrufu yapabilirsiniz.
• Makarna ve sebze haşlama sularını dökmeyin, çorbalarınızda kullanabilirsiniz.
• Donmuş yiyeceklerin buzu çözülsün diye akar suyun altına tutmayın. Kullanmadan bir gece önce buzdolabında çözülmeye bırakın. Daha sağlıklı bir yolu tercih etmiş olursunuz.
• Sıcak su borularını yalıtkan malzemeyle kaplayın. Boruların ısınmasını beklerken musluğu açıp suyu ziyan etmemiş olursunuz.
• Sıcak su tertibatınızda termostat ayarının çok yüksek olmamasına özen gösterin. Aşırı derecede ısınmış suyu soğuk suyla ılıtmaya çalışmak israftır.

Çamaşır:
Evde harcadığımız suyun yüzde 15-20’si çamaşır yıkamak için kullanılır. Çamaşır için sadece sadece su değil, enerji ve deterjan da harcanır.
• Çamaşır makinenizi tamamen dolduğunda çalıştırın. Bu şekilde, her yıkamada 10 litreye kadar su tasarruf edebilirsiniz.
• Elde çamaşır yıkarken aynı suda önce beyazları; sonra renklileri yıkayabilirsiniz.
• Çamaşırdan arta kalan suyu yerleri silmek veya tuvaletinize dökmek için kullanabilirsiniz.
Banyo:
Evde en çok su banyoda harcanır. Günlük harcamamızın yüzde 40’ı banyodadır.
• Banyoda su tasarrufunun en kolay yolu suyu tasarruflu kullanan duş başlığı ve sifon taktırmaktır. 6 dakika duş yaptığınızda, tasarruflu duş başlığıyla her banyoda 50 litreye kadar daha az su harcamış olursunuz.
• Banyo suyunun ısınmasını beklerken suyu bir kovaya doldurun.
• Yıkanacağınız zaman küveti doldurmayı değil, duş yapmayı tercih edin.
• Küvette yıkanmak isterseniz sadece yarısını doldurun.
• Küvetinizi, suyun sıcaklığını kontrol ederek doldurun. Sıcak suyu sonradan ılıtmak su ziyanına yol açar.
• Banyo suyunuzun akıp gitmesine izin vermeyin. Bu suyu araba yıkamak veya tuvalete dökmek için kullanabilirsiniz.
• Daha kısa süre duş yapın. Yıkanma sürenizi sabunlanma, yıkanma ve durulanma ile sınırlayın. Tuvaletinizi çöp kutusu gibi kullanarak elinize geçenleri atmayın. Gereksiz yere sifonu çekmeyin.
• Dişlerinizi fırçalarken, yüzünüzü yıkarken suyu akar vaziyette bırakmayın. Bu şekilde günde 6 litreye kadar sudan tasarruf edebilirsiniz.
• Tıraş bıçağınızı akar suyun altında değil, bir tas suyun içinde durulayın.
Musluklar
• Musluklarınız su damlatıyorsa mutlaka tamir ettirin. Damlayan musluklar günde 30-200 litre suyun ziyan olmasına sebep olur.
• Musluklarınızın altına suyun birikebileceği kaplar koyun.
Bahçe:
• Bahçenizi, çiçeklerinizi sulamak için günün serin saatlerini seçin. Sabah ve akşam gün batımı daha iyi zamanlardır. Öğle sıcağında sularsanız, buharlaşma ile suyun büyük bölümünü kaybetmiş olursunuz.
• Çiçeklerinizi sularken kaldırımları değil, sadece çiçekleri sulayacağınız şekilde hareket edin.
• Yaşadığınız yerin iklimine uygun, yerli bitkileri ekin. Yerli bitkiler daha az su ve daha az bakım ile büyüyebilir.
• Kaldırım ve yerleri suyla yıkamak yerine çalı süpürgesiyle süpürün.
• Kurak zamanlarda bahçenize veya balkonunuza kuşların su içip banyo yapabileceği kaplar koyabilirsiniz.
• Arabanızı yıkamayın, nemli bezlerle silerek temizleyin.
Yağmur suyu
• Yağmur suyunu biriktirecek büyük su tankları büyük tasarruf sağlayabilir. Yağmur suyu özellikle bahçe sulamak ve araba yıkamak için kullanılabilir.
• Bu tür bir su tankı için yeriniz yoksa yağmur veya kar yağdığında kovalara, leğenlere su biriktirebilirsiniz.
• Su kıtlığı çeken ülkelerde yağmur suyu biriktirilerek evin su tertibatına dahil edilebilmektedir.