İşe sahifelere dar gelen «İstiklâl Marşı» şairimizin,
ölümsüz hayâtı...
1873
Mehmet Akif,
İstanbul'un Sarıgüzel semtinde, Sarı Nasuh mahallesinde 1873 yılında dünyaya
geldi. Babası, Îpek kasabasında doğmuş Hoca Tahir Efendi, annesi ise Emine
Şerife hanımdır.
Tahir Efendi yeni
doğan oğluna Ebced hesabı ile doğum yılını içine alan (Ragıf) adını koydu. Bu
isim (Gerde) adlı bir nevi ekmek manasına geliyordu. Lâkin Osmanlı dilinde
böyle bir isim yoktu. Bu yüzden zamanla babasının kendisine taktığı bu isim
unutuldu ve (Akif) e çevrildi.
1877
Mehmet Akif 4 yaşında
mahalle mektebine başladı
1879
Akif, 7 yaşında Emir
Buhari İlkokulu'na başladı.
1882
3 yıllık ilkokulu
bitirerek, 9 yaşında Rüştiye'ye girdi.
1885
12 yaşında Mekteb-i
Mülkiye'nin lise kısmına başladı.
1887
14 yaşında, Mekteb-i
Mülkiye'nin yüksek kısmına girdi.
1887-1888
Evleri yandı ve
babası öldü.
1888
Akif, 15 yaşında,
Baytar Mektebi'ne girdi.
3 Kasım 1892
19 yaşında, bilinen
ilk şiirlerinden Desturu yazdı.
14 Aralık 1893
20 yaşında, Baytar
Mektebi'ni bitirerek memurluğa başladı.
1894
21 yaşında, İsmet
Hanım'la evlendi. Edirne'de gezici görevde bulunuyor.
14 Mart 1895
22 yaşında,
yayımlanan ilk şiiri Kur'an'a Hitap Mektep Mecmuası'nda çıktı.
1896
23 yaşında, Beşinci
Ordu'ya at satın almak için Adana'ya sonradan Şam'a kadar gitti.
1897
Bazı şiirleri Resimli
Gazete'de yayımlandı (24 yaşında).
26 Haziran 1903
Hersekli Arif Hikmet
manzumesini yazdı.
1905
Rusya'da Çarlığa
karşı geniş ayaklanmalar; Muhammed Abduh öldü; Tevfik Fikret Tarih-i Kadimi
yazdı. Orman ve Meadin ve Ziraat Nezareti Beşinci Şube Baytar Müfettiş
Muavinliği'ne atandı.
4 Ekim 1906
İlk görevinin
yanında, (33 yaşında) Halkalı Ziraat Mektebi'ne kompazisyon öğretmeni olarak da
atandı.
29 Aralık 1906
Küfe'yi yazdı.
25 Ağustos 1907
(34 yaşında). Çiftlik
Ziraat Mektebi Türkçe öğretmenliğine atandı.
28 Ocak 1908
Seyfi Baba'yı yazdı.
28 Temmuz 1908
Mehmet Akif, İttihat
ve Terakki Cemiyeti'ne kaydoldu.
27 Ağustos 1908
Sebilürreşat'ın ilk
sayısı ve Akif'in bu dergide ilk manzumesi Fatih Camii yayımlandı.
11 Kasım 1908
Darülfünun Edebiyat
Müderrisliği'ne atandı.
1911
(38 yaşında). İlk
kitabı Safahat Birinci Kitap adıyla yayımlandı.
5 Mart 1912
Yazılarının
yayınlandığı Sıratı Müstakim, Sebillürreşat olarak adını değiştirdi.
1912
(39 yaşında) Safahat,
İkinci Kitap Süleymaniye Kürsüsünde yayımlandı.
23 Aralık 1912
Akif İstanbul'dan
Mısır'a gitti.
20 Şubat 1913
Akif, Mısır'dan
İstanbul'a döndü.
2 Şubat 1913
Akif (40 yaşında).
Beyazıt Cami Kürsüsü'nde halkı birliğe ve yurt savunmasına çağırdı.
7 Şubat 1913
Fatih Cami
Kürsüsü'nde konuştu.
11 Mayıs 1913
Akif memurluktan
istifa etti.
30 Mayıs 1913
Londra Antlaşması'yla
Edirne Bulgarlara bırakıldı. Mayıs-Haziran Safahat, Üçüncü Kitap "Hakkın
Sesleri" yayımlandı.
10 Temmuz 1913
Fatih Kürsüsü'nde
uzun manzumesi Sebilürreşat'ta yayımlandı.
14 Ağustos 1913
Akif'in ilk Tefsir
Serifi yayımlandı.
1914
Fatih Kürsüsünde
kitap olarak yayımlandı. Yılın ilk aylarında Akif Mısır'a gitti, Medine'ye
kadar yolculuk yaptı.
Aralık (?) 1914
Akif (41 yaşında).
Almanların elindeki esir Müslüman askerlerine propağanda yapmak amacıyla
Almanya'ya gönderildi.
5 Mart 1915
Akif (42 yaşında).
Berlin Hatıraları'nı bitirdi.
8 Nisan 1915
Berlin Hatıraları
yayımlanmaya başladı.
25 Kasım 1915
Sebiürreşat yayınına
5,5 ay ara verdi.
1916 (ilk Ayları)
Akif (43 yaşında).
Teşkilat-ı Mahsusa tarafından Arabistan'a Gezisi 4-5 ay sürdü.
10 Mayıs 1916
5,5 aylık aradan
sonra Sebilürreşat yeniden yayımlandı.
26 Ekim 1916
Sebilürreşat 20 ay
kadar yeniden kapandı.
1917
Safahat, Beşinci
Kitap "Hatıralar" yayımlandı; (44 yaşında) Akif, Lübnan'a geri döndü;
Dar-ül Hikmet-ül İslamiye başkatipliğine atandı.
17 Temmuz 1918
Sebilüreşşat, yeniden
yayına başladı.
1918
"Süleymaniye
Kürsüsü"ndenin üçüncü basımı, "Hakkın Sesleri ve
"Hatıralar"ın ikinci basımları yapıldı.
26 Aralık 1918
Akif'in "Hala mı
Boğuşmak" manzumesi yayımlandı.
12 Haziran 1919
Sebilürreşat,
mandacılığa karşı çıktı.
26 Haziran 1919
Sebilürreşat,
Türklerle Arapların ayrılamayacağını yazdı.
18 Eylül 1919
Akif (46 yaşında).
Asım, Sebilürreşat'ta yayımlanmaya başlandı.
22 Ocak 1920
(47 yaşında) Dar-ül
Hikmet-ül İslamiye üyeliğine atandı.
23 Ocak 1920
Akif Balıkesir'de
Zağanos Paşa Camii'nde halkı düşmana ve bozgunculara karşı birlik olmaya
çağırdı.
11 Nisan 1920
Şeyhülislamlık
fetvası yayımlandı. Akif (47 yaşında). İstanbul'dan gizlice Anadolu'ya geçti.
28 Nisan 1920
Hakimiyeti Milliye
Mehmet Akif'in Ankara'ya geldiğini yazdı.
3 Mayıs 1920
Dar-ül Hikmet-ül İslamiye'deki görevine son verildi.
6 Mayıs 1920
Sebilürreşat'ın
İstanbul'da son sayısı yayımlandı.
3 Haziran 1920
Biga'da adaylar
arasında en yüksek oyu alarak mebus seçildi.
5 Haziran 1920
Burdur Mebusluğu
Meclis'te onaylandı.
Haziran 1920
İsyancıları bastırmak üzere Konya'ya gönderildi. Daha sonra Burdur ve
Antalya'ya gitti.
15 Temmuz 1920
Mehmet Akif,
Meclis'te ant içti. 17 Temmuz 1920
Burdur Mebusluğu'nu
tercih ettiğini Meclis Başkanlığı'na bildirdi. (18 Temmuz'da görüşülüp
onaylandı.)
4 Ekim 1920
Basın ve Haber alma
Genel Müdürlüğü, Meclis Başkanlığı'ndan Akif'in irşat için Kastamonu'ya
gönderilmesi iznini istedi.
19 Ekim 1920
Kastamonu'ya geldi.
25 Ekim 1920
Batı Cephesi
Komutanlığı'nın isteğiyle, Maarif Vekaleti'nin İstiklal Marşı yarışması açtığı
haberi Hakimiyeti Milliye'de yayımlandı.
5 Kasım 1920
Açıksöz'de ilk
manzumesi yayımlandı: Kır Ağası'nın Rüyası.
5 Kasım 1920
Kastamonu Nasrullah
Camii'nde Sevr Anlaşması'nı anlatarak halkı birliğe ve milli mücadeleye
çağırdı. Avrupa'ya karşı Moskova yönetimiyle iyi ilişkiler geliştirilmesini
savundu.
28 Kasım 1920
Sebilürreşat'ın
Anadolu'daki ilk sayısı Kastamonu'da, Akif'in Nasrullah Camii Kanuşmasıy'la
yayımlandı.
3 Aralık 1920
Kastamonu ilçelerinde
yaptığı konuşmalar neşredilmeye başladı.
24 Aralık 1920
Akif ve Eşref Edip
Kastamonu'dan Ankara'ya gitti.
3 Şubat 1921
Sebilürreşat'ın
Ankara'da ilk sayısı yayınlandı.
5 Şubat 1921
Maarif Vekili
Namdullah Suphi Tanrısever bir mektupla Mehmet Akif'e başvurarak İstiklal Marşı
Yarışması'na katılmasını istedi.
8 Şubat 1921
Meclis Kürsüsü'nde
tek konuşmasını yaptı. Tevfik Paşa Hükümeti'ne yumuşak bir cevap yazılmasını
önerdi. Mustafa Kemal buna karşı çıktı.
10 Şubat 1921
Elcezire Cephesi
Komutanı Nihat Paşa, Akif'e bir mektup yazarak Nasrullah Camii Konuşması'nı
övdü. Onun Diyarbakır'da kitapçık halinde basıldığını haber verdi.
17 Şubat 1921
İstiklal Marşı
Hakimiyeti Milliye ve Sebilürreşat'ta yayımlandı. (Açıksöz'de 21 Şubat tekrar
Hakimiyeti Milliye; 14 Mart, Gaye-i Milliye; 26 Mart; Yeni Giresun (?), Öğüt:
29 Şubat!)
26 Şubat 1921
İstiklal Marşı konusu
Meclis'e getirildi. Seçimin Meclis genel kurulunda yapılması kararlaştırıldı.
1 Mart 1921
İstiklala Marşı
Meclis'in ikinci çalışma yılının açılışında okundu, alkışlarla karşılandı.
12 Mart 1921
(Akif 48 yaşında)
İstiklal Marşı Meclis'te tartışılarak kabul edildi.
Mart 1921
Marş için beste
yarışması açıldı.
19 Mart 1921
Akif'in de içinde
olduğu Anadolu'da bir İslam kongresi için hazırlık kurulu ilk toplantısını
yaptı.
14 Nisan 1921
(15 Nisan'da
Sebilürreşet'ta) Süleyman Nazif'e Hakimiyeti Milliye'de yayımlandı.
30 Nisan 1921
Akif'in Afgan
elçiliği ziyareti Sebilürreşat'ta neşredildi.
7 Mayıs 1921
"Bülbül"
Sebilülreşat'ta yayımlandı.
9 Mayıs 1921
Sebilülreşat-Hükümet
ilişkileri Meclis'te tartışıldı.
10 Mayıs 1921
Akif'in de üye olarak
gösterildiği Birinci Grup Mustafa Kemal tarafından kuruldu.
12 Eylül 1921
Akif'in Afgan
Elçiliği'ni ziyareti Açıksöz'de yayımlandı.
24 Eylül 1921
(Ali Şükür'ün
konuşması) Kayseri'ye taşınan Sebilülreşat'ın buradaki ilk ve tek sayısı ile
birlikte yayımlandı.
10 Aralık 1921
2,5 aylık bir aradan
sonra Sebilürreşat yeniden Ankara'da yayımlandı.
31 Aralık 1921
Akif ve
arkadaşlarının İstanbul'daki ahlaksızlıkların kınanmasıyla ilgili önergesi
tartışılarak kabul edildi.
3 Nisan 1922
(Akif 49 yaşında)
"Leyla" Hakimiyeti Milliye'de yayımlandı.
26 Temmuz 1922
Akif, İstiklal
Mahkemeleri aleyhine oy kullandı.
29 Temmuz 1922
Üç milletvekiliyle
birlikte Akif'in, askerlerin bayramını kutlamak üzere cepheye gittiği
açıklandı.
16 Aralık 1922
Akif, Eğitim
Komisyonu Başkanlığı'ndan istifa etti.
19 Ocak 1923
2 ay ve 7 günlük bir
aradan sonra Sebilülreşat yeniden yayımlandı.
29 Ocak 1923
Yunus Nadi'nin
Cumhuriyet'te Yeni bir Savaş Devri başlıklı yazısı mecliste tartışıldı. Akif ve
arkadaşlarının yazıya itirazları kabul edilmedi.
12 Nisan 1923
Sebilürreşat'ın
Ankara'da son sayısı çıktı. Mayıs 1923 Mehmet Akif 50 yaşında, İstanbul'a
döndü.
16 Mayıs 1923
Sebülürreşat,
taşınmasından 3 yıl sonra yeniden İstanbul'da yayımlanmaya başladı.
Ekim 1923
Abbas Halim Paşa'nın
çağrısına uyan Mehmet Akif kışı geçirmek üzere Mısır'a gitti. (1924 baharında
dönecek, kışın yeniden gidecek,1925 baharında tekrar gelecek ve sonbaharında
yeniden gidecektir.)
5 Mart 1925
Sebilürreşat'ın son
sayısı yayımlandı.
6 Mart 1925
Hükümet, diğer bazı
yayım organlarıyla birlikte Sebilürreşat'ı kapattı.
1925
Mehmet Akif (52
yaşında) Mısır'a gitti.
1926
Annesi 90 yaşında
İstanbul'da öldü. 53 yaşındaki Akif, Mısır Darülfünunu Edebiyat Şubesi,
Edebiyet-ı Türkiye müderrisliğine atandı. (1936'ya kadar)
1928
Akif'in damadı Ömer
Rıza Doğrul, Safahat'ın mevcudu tükenmiş ciltlerini yeniden bastırdı. Kabil
Elçiliği'ne giden Hikmet Bayur, Mısır'da Akif'ten Kur'an çevirisini istediyse
de alamadı.
1932
Mısır'a giden Eşref
Edip Akif'in Kur'an çevirisini vermeye ikna edemedi.
1933
Akif (60 yaşında),
Mısır'da Safahat'ın yedinci kitabı Gölgeler'i bastırdı.
1935
Mısır'da hastalanan
Akif (62 yaşında), tedavi olmak için Lübnan'a gitti. Oradan Antakya'ya geçti.
19 Haziran 1936
63 yaşına Akif hasta
olarak İstanbul'a geldi.
27 Aralık 1936
Mehmet Akif,
İstanbul'da siroz hastalığından öldü.
ESERLERİ
NAZIM
1. "Safahat Birinci Kitap": İçinde 44
manzumevardır. Toplamı 3 000 dize kadardır. Konularını toplumun acı çeken
çeşitli kesimlerinden, hürriyet, istibdat gibi siyasal olaylardan, şairin
mistik duygularından ve bu dünyevi vazifelerden almaktadır.
2. "Safahat İkinci Kitap": Süleymaniye Kürsüsünde
Süleymaniye Camii'ne giden iki kişinin söyleşilerini içeren bir başlangıçla
kürsüde Seyyah Abdürreşit İbrahim'i konuşturan uzun bir bölümden oluşmaktadır.
1 000 dizedir.
3. "Safahat Üçüncü Kitap": Hakkın Sesleri
Toplumsal felaketler karşısında insanları uyarmak için gerçek İslami mesajı
yansıtmaktadır. Toplamı 500 dize tutan 10 parça manzumedir. Manzumelerde Akif,
partizanlığa, umutsuzluğa, ırkçılığa ve ateizme çatmaktadır.
4. "Safahat Dördüncü Kitap": Fatih Kürsüsünde İki
arkadaşın Fatih yolundaki konuşmalarını içeren bir bölümle, Fatih Camii
Kürsüsü'ndeki vaizin konuşması olarak verilen uzunca metni içermektedir. 1 800
dizedir. Toplumsal ve siyasal bir yergidir. Tembellik, gerilik ve batı
mukallitleri hedef alınmıştır.
5. "Safahat Beşinci Kitap": Hatıralar Tümü 1 600
dizedir. Manzumelerde toplumsal felaketler karşısında Allah'a yakarılmakta, İslamiyeti
gerektiği gibi ve geri kaldığı için tembel halk ve aydınlar suçlanmakta,
Akif'in gezdiği yerlerdeki izlenimleri anlatılmaktadır.
6. "Safahat Altıncı Kitap": Asım 2 500 dizelik tek
parçadan meydana gelmektedir. Savaş vurguncuları, köylülerin durumu, geçmişe
bakış anlayışı, eğitim-öğretim, medrese, ırkçılık, batıcılık, gençlik gibi
birçok konu üzerinde durmakla birlikte, Akif'in gerçek görüşünü temel alır.
Hocazade(Akif) ile Köse İmam arasında karşılıklı konuşmalar biçiminde
geliştirilmiştir.
7. "Safahat Yedinci Kitap": Gölgeler Akif'in
1918-1933 yılları arasında yayımlanmış manzumelerini içermektedir. Bunların
toplamı bir kısmı kıta olmak üzere 41'dir. Manzumelerin üçü ayet yorumu olarak
kaleme alınmıştır. Yazdıkları dönemin Akif üzerindeki etkilerini
yansıtmaktadır.
8. "Son Safahat": Ölümünden sonra, damadı Ömer
Rıza Doğrul tarafından Akif'in basılmamış şiirleri bir araya getirilerek bu ad
verilmiş ve 1943'teki toplu basımın sonuna konmuştur. 16 manzumedir ve birçoğu
kıtadır. Safahat'ın daha sonraki basımlarında Son Eserleri başlığı altında
verilmiştir. M.Ertuğrul Düzdağ'ın tertip ettiği 8. Basımda bunlara 11 yeni
manzume eklenmiştir.
9. "Safahat (Toplu Basım)": 6 Safahat'ın ve Son
Safahat'ın yeni harflerle toplu basımıdır. Ömer Rıza Doğrul tarafından basıma
hazırlanmış, bir mukaddime, indeks ve önsöz konulmuştur.
NESİR
1. "İttihat Yaşatır, Yükseltir, Tetrika Yakar
Öldürür" : Mehmet Akif ile Aksekili Ahmet Hamdi Bey'in, İttihat ve Terakki
Cemiyeti'nin Şehzadebaşı Kulübü'nde yaptıkları birer konuşma Mev'aziz-I Diniye
Birinci Kısım adıyla bastırılmıştır. Buradaki 54-60. Sayfalar Mehmet Akif'in
konuşmasını kapsamaktadır.
2. "Kastamonu'da Nasrullah Kürsüsü'nde" : Akif'in
Kastamonu Nasrullah Kürsüsü'nden yaptığı konuşmasıdır. Akif, Sevr Anlaşması'nı
anlatmaktadır.
3. "Kur'an'dan Ayetler ve Nesirler": Üç bölümlük
eserin birinci bölümünde Kur'an Tefsirleri, ikinci bölümde Milli Mücadele
döneminde yazılmış üç tefsiri ile Kastamonu ve ilçelerindeki vaazları üçüncü
bölümde ise edebiyat yazıları, hasbihalleri yer almaktadır.
4. "Mehmet Akif
Ersoy ( Safahat ve İstiklal Marşı Şairi), Kur'an -I Kerim'den Ayetler
(Meal-Tefsir)- Mev'izeler (Balkan Harbi'nde-Milli Mücadele'de)":
Hazırlayan: Suat Zühtü Özalp. Birinci kısımda Akif'in yorumladığı ayetlerin
Kur'an yazısı ve Latin harfleriyle okunuşu, meali ve tefsiri veriliyor.
Bunların sayısı 32'dir. İkinci kısım da sekiz konuşma vardır. Bunlardan üçü
Balkan Savaşı yıllarında yapılmıştır. Zağanos ve Nasrullah Camiileriyle
Kastamonu ve ilçelerindeki konuşmalarından oluşur.
5. "Mehmet Akif, İstiklal Marşı Şairimizin İstiklal
Harbindeki Vaazları": Hazırlayan: Hasan Boşnakoğlu
6. "Babanzade Ahmet Naim, Profesör Abbas Mahmut Akkad,
Mehmet Akif: İman ve Ahlak": Hazırlayan: Süleyman Fahir
7. "Mehmet Akif Ersoy Hutbeler": Sadeleştiren:
Maruf Evren
1. "Müslüman Kadını": Mısırlı Ferid Vecdi'den
tercüme edilmiştir.
ÇEVİRİLERİ
2. "Hanoto'nun (Hanotaux) Hücmuna": Muhammed
Abduh'un İslami Müdeafaası Fransız Dışişleri Bakanlarından Hanotaux, yazdığı
bir makalede, İslamın medeniyeti kabule elverişli olmadığını ileri sürmüş,
Muhammed Abduh da buna bir cevap vermiştir. Akif'in bu çevirisi, daha sonra
kitap haline getirilmiştir.
3. "İçkinin Hayat-ı Beşerde Açtığı Rahneler":
Abdülaziz Çaviş'ten çevrilmiştir.
4. "Anglikan Kilisesi'ne Cevap": Abdülaziz
Çaviş'ten tercüme edilmiştir. Kitap ayrıca Hazreti Ali'nin Bir Devlet Adamına
Emirnamesi adıyla da Mehmet Akif'in çevirisinden yayımlanmıştır.
5. "Mehmet Akif Külliyatı": Hazırlayan İsmet Hakkı
Şengüler. Akif'in çevirilerine ayrılmıştır.6.Orani: (Kamil Flamaryon'dan)
7. "Hadika-i Fikriyye": (Ferit Vecdi'den)
8. "Müslümanlıkla Medeniyet": (Ferit Vecdi'den)
9. "Medeniyet-i İslamiye Tarihi'nin Hataları":
(Şiblinnumani'den) Corci Zeydan tarafından yazılan Medeniyet-i İslamiye Tarihi
adlı eserin hatalarını göstermek amacıyla Hintli Şiblinnumani'nin yazdığı
eserlerdir.
10. "Asr Suresi Tefsiri": ( Muhammed Abduh'dan)
11. "Alemi İslam": Hastalıkları ve Çareleri: (Abdülaziz Çaviş'ten)
12. "Müslümanlık Fikir ve Hayata Neler Bahşetti?":
( Abdülaziz Çaviş'ten)
13. "Kavmiyet ve Din, İslam ve Medeniyet": (Abdülaziz Çaviş'ten)
14. "Esrar-ül Kur'an": (Abdülaziz Çaviş'ten) Bu
eserin çoğu bölümünü Mehmet Akif Ersoy tercüme etmiştir.
15. "İslamlaşmak": (Sait Halim Paşa'dan)
Fransızcadan çeviridir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder